Yoruba Library

Posts

AWON EYA ARA - IFO SS1

AKOLE ISE: ATUYEWO AWON EYA ARA - IFO (EYA ARA ISORO) Eya ara ifo ni eya ara ti a maa n lo fun gbigbe iro ifo jade A le pin eya ara ifo si isori meji, awon ni; Eya ara ifo ti a le fi oju ri: apeere: ete oke, ete isale, eyin oke, e yin isale, evigi, aja enu, iwaju a lo n, aarin lion, eyin ahon, afase, ita gongongo, olele, aja-enu, kaa imu Eya ara ifo ti a ko le fi oju ri: Apeere; Edo-foro, komookun, eka-komookun, tan-an-na, inu gogongo, kaa ofun. AWON EYA ARA TI A FI N PE IRO EDE AFIPE: Afipe ni gbogbo eya ara ifo ti won kopa ninu pipe iro ede jede. A le pin awon afipe wonyi si meji; awon nii APIPE ASUNSI: Eyi ni afipe ti o le gbera nigba ti a aba n pe iro won maa n sun soke sodo ti aban soro. Apeere; Afipe asunsi ni, Ete Isale, Eju isale, iwaju alion, aarin alion, eyin ahon, olele. AFIPE AKANMOLE: Eyi ni awon afipe ti ko le gbara soke sugbon ti won maa n duro gbari bi a ba n pe iro jade. Apeere afipe akonmole ni, ete oke, aja-enu, afase, iganna ofun, eyin oke, erigi, olele. Ipo ti ah

IJEYOPO ATI ANKOO FAWELI

IJEYOPO ATI ANKOO FAWELI Ijeyopo faweli toka si asopo faweli ti ede kan fi aaye gba lati jo je yo po ninu oro onisilebu meji onihun. F1-KF2. Oro onisilebu meji onihun F1-KF2 tumo sip e ki F1 : duro fun faweli inu silebu akoko ati ohun re K : duro fun konsonanti inu silebu keji F2 : duro fun faweli inu silebu keji ato ohun re. Kii se gbogbo awon fawei ni won le je yo po bii. BATANI / IPO IJEYOPO F1 (faweli) F2 + F2- A i, e, e, a, o, o, u, an , un, in, on ((adi, ara, aje, adu, adan, abo, akin, arun, aro ) en E i, e, o, o, u, in, un ( eti, ewe, ejo, etu, egbin) e, a, o, en, on E i, e, a, o, an, in, on, un (eba, ewon, ete, ekun, erin) e, o, u, en I i, e, e, a,o,u,o,in,en,on,un,an ( iti, ito, ikin, ile, ipo, iyen, iyan, iwon) O

AROKO PIPA

AROKO PIPA Aroko pipa je ona ti awon baba nla wa fi n ba ara won soro asiri lai fie nu so. Arin ni won fi n ranse si eniyan ti yoo si mo itumo re. Aroko kiko dabi leta ni aye ode – onu . ORISIIRISII AROKO AYE ATIJO 1. AALE – ni ami ti afile eru, esotabi eniyan lati fi kilo fun awon ole tabi eniyan ki o mase mu nnkan naa. Awon nikan aale ni wonyii – lkearahun igbin, Akisa aso, Aso pupa, Suku agbado, Erupe, okuta, oogun (Magun) thunder-boat) Ale paale si ara igi osan ati eso miran, oju ona, enu ibode ilu, ori aatan, inu oko abbl. 2. TESOO – Ni aale t a fi si ara omo ikose tabi omo ile – ire ki o bal aye kawe tabi kose re ja. 3. AAGA – Ni ami ti a ta mo ara igi meji ti a ri mole lati fi kilo funn eniyan lati sa fun ewu. Won meta ri tanaage si ori aatan, orille tabi oko ohun ti won n lo ni mariwo, ope, aso pupa, eni tabi okun agba ti a ta mo igi. 4. ITUFU – Ni awon nukan to le mu ina wa ti a gbe si eyinkille eniyan jau lati fi kilo fun ini eni bee ko won

ORO ATI GBOLOHUN ONIPON-NA

ORO ATI GBOLOHUN ONIPON-NA Pon-na ni ki oro, apola tabi gbolohun kan ni ju itumo kan lo. Pon-na yato si oro apola tabi gbolohun ti ko ni itumo kan pato, lara oro-oruko tabi oro-ise ni a ti maa n ri oro onipon-na ninu ede Yoruba. Bi apeere: Oro-oruko : OYIN – 1. Oruko eniyan 2. Orisii kokoro kan 3. Ohun alaadun ti a n ri lati ara kokoro tabi igi kan.(ireke) Oro-ise : GBE -1. Ki a ko nnkan nile 2. Ki eniyan ja ole 3. Ki eniyan wa ninu isoro 4. Ibi ti a fi se ibujokoo. AWON ONA TI ORO ONIPON-NA GBA WAYE 1. Ilo oro eyo kan laarin gbolohunle so gbolohun bee di onipon-na. bi apeere : Ayo lo pa a : eyi le tumo si (1) idunu ni o fi fa iku si ori ara re (2) Ayo ni eni ti o fi nnkan lu u ti o fi ku 2. Ailo amin ohun si ori oro. Bi apeere : IGBA : a le ri awon itumo wonyi : (i) Ogorun-un meji (ii) Asiko (iii) Orisii eso ara igi kan (iv) ohun ti awon obinrin maa lo lati fir u eru 3. Ti oro ko ba si ni kiko sile, bi o ti dun leti ni a o fi se itumo re. Bi ape

ORO AYALO NINU EDE YORUBA

ORO AYALO NINU EDE YORUBA Oro ayalo (oro- ti- a- ya lo) ni oro ti a ya lati inu ede kan wo inu ede miiran ni ona ti pipe ati kiko re yoo fi wa ni lbanu pelu batani iro ede ti a ya a wo. A n ya oro lati sapejuwe asa tuntun ti a n ba pade ni pase owo, iselu, imo ero, imo sayensi, esin, eti amuluudun laarin awon ti n so ede kana ti elede miiran. Ni Pataki oro ayalo maa n je ki ede kun si. inu awon ede ti yoruba ti ya ede lo ni : EDE APEERE ORO TI A YA WO EDE YORUBA Geesi Buredi, Fulawa, sikeeti, sitoofu abbl HAUSA Wahala, alafia, mogaji, labara, ankali, abbl Faranse Sinmi, taba, abbl Larubawa Alubarika, Alubosa mogarubi, anjonu, mojesi, mekunu Inu ede Geesi ni Yoruba lati ya oro julo, idi abojo ni wi pe. (i) ajosepo ojo pipe ti wa laarin ijoba Geesi ati ile naijiria (ii) ati pe ede Geesi lo tun je ede ijoba orile- ede Naijir

OWO YIYA ATI ONA TI A FI N GBA GBESE (ss)

OWO YIYA ATI ONA TI A FI N GBA GBESE Owo yiya je lara awon ona ti awon Yoruba gba ran ara won lowo ni atijo titi di ode –oni. DIE NINU AWON IDI TI A FI N YSA OWO LAYE ATIJO. 1. Oku baba tabi iya eni sisin 2. Oku ana sisin 3. Ile kiko 4. Iyawo fife 5. Aisan wiwo 6. Fifi tan oran AWON ONA TI A N GBA YAWO NI ATIJO 1. Kiko owo ele 2. Fifi nnkan duro tabi dogo 3. Fifi omo kowo tabi sofa DIE LARA AWON OFIN TO DE IWOFA 1. Abo ise ni ise iwofa 2. Iwofa kii se eru nitori naa o ni omonira tire 3. Olowo ko gbodo ba iwofa obinrin lo, bi o ba se bee, o gbodo sanwo itanran. DIE AWON ONA TI A N FI GBA GBESE LAYE ATIJO 1. Sisin gbese funra olowo 2. Didogo ti ajegbese ati fifooro emi re titi ti yoo fi sanwo. 3. Riran elemu-un lo si ile ajegbese . ORISII ONA TI A N GBA YAWO NI ODE-ONI. 1. Owo yiya ni banki 2. Lati inu Egbe Alafowosowopo 3. Lati inu apo Egbe Ala