ORO AYALO NINU EDE YORUBA

Oro ayalo (oro- ti- a- ya lo) ni oro ti a ya lati inu ede kan wo inu ede miiran ni ona ti pipe ati kiko re yoo fi wa ni lbanu pelu batani iro ede ti a ya a wo.

A n ya oro lati sapejuwe asa tuntun ti a n ba pade ni pase owo, iselu, imo ero, imo sayensi, esin, eti amuluudun laarin awon ti n so ede kana ti elede miiran. Ni Pataki oro ayalo maa n je ki ede kun si.

inu awon ede ti yoruba ti ya ede lo ni :

EDE	APEERE ORO TI A YA WO EDE YORUBA
Geesi	Buredi, Fulawa, sikeeti, sitoofu abbl
HAUSA	Wahala, alafia, mogaji, labara, ankali, abbl
Faranse	Sinmi, taba, abbl
Larubawa	Alubarika, Alubosa mogarubi, anjonu, mojesi, mekunu

Inu edeGeesi ni Yoruba lati ya oro julo, idi abojo ni wi pe.

(i) ajosepo ojo pipe ti wa laarin ijoba Geesi ati ile naijiria

(ii) ati pe ede Geesi lo tun je ede ijoba orile- ede Naijiria tan ihun ede Yoruba ati oro ayalo

Awon oro ti a ya wo inu ede Yoruba gbodo wa ni ibamu pelu batani bi a ti se n ko awon ina ede Yoruba sile

Bi apeere:

i) Konsonanti ki pari silebu tabi oro Yoruba

ii) Isopo konsonanti ko gbodo waye ninu silebu ede Yoruba

iii) Gbogbo oro ayalo ni a gbodo lo ami ohun si ni ori

iv) Inu oro ayalo gbodo tele ilana apele koofo: Kf tabi FKF

v) Ohun oke ko le bere oro yoruba onibatani F1 – KF2 ati pe

vi) Faweli aranmupe ko le je F1 ninu oro onibatani F1 – KF2

EDA ORO AYALO

Orisii ona ti a le gba ya oro lati inu ede Geesi we inu ede yoruba ni yala nipa ilana afetiya ati afojuya.

1. ILANA AFETIYA : - Eyi ni ki a tele ilana bi ase fie ti gbe bi oro ti dun tabi bi awon elede se pee

Bi apeere :

Tailor – Telo

Bible – baibu

peter – pita

2. ILANA AFOJUYA: - Oro ayalo afojuya ni awon oro ti a ya nipa ti tele ilana bi awon elede ti a ti y a won se n ko awon oro bee sile.

Bi apeere: -

Table – Tabili

Milk – miliki

Bible – Bibeli

Awon oro Ayalo Kanwa ti won ni eda afeti ati afojuya

Bi apeere: -

ORO GEESI	AFETIYA	AFOJUYA
Peter	pita	Peteru
Contractor	kongitato	Kontiracto
inspector	Ripeto	Ihinsipekito
Esther	Esita	Esiteri

Comments

IHUN ORO/SILEBU JSS2 (SECOND TERM )

SILEBU ni ege oro ti eemi lee gbe jade ni eekan soso.Silebu tun le je gige oro si wewe. IHUN ORO: ihun oro ni ki a hun leta konsonanti ati leta faweli inu ede po di oro. Orisirisi ona ni ihunoro tabi silebu lee gba waye ninu ede yoruba.Bi apeere: 1.Silebu/ihun oro lee waye gege bi faweli. O le je faweli airanmupe tabi faweli aranmupe.b.a:a,e,e,i,o,o,u,an,en,in,on,un. 2.Silebu/ihun oro tun le waye gege bi apapo konsonanti ati faweli. O le je faweli airanmupe tabi aranmupe .Bi apeere : sun,lo, de, gbin, to,ke abbl. 3.Silebu/ihun oro le waye bii konsonanti aranmu asesilebu.N ATI M.b.a:oronbo,oronro,adebambo.abbl. AWON BATANI IHUN ORO/SILEBU Faweli-F = ka, ma,gbo,ran,sun, fe,lo, abbl. Faweli ati konsonanti ati faweli-FKF = Aja, obe, Adan, Erin, Ife, Iku Konsonanti ati faweli ati konsonanti ati faweli- KFKF = Baluwe, Salewa, Jagunjagun, Kabiesi Konsonanti Aranmupe asesilebu – KF-N-KF = gogo n

AWON ORISA ILE YORUBA

ISORI EKO : AWON ORISA ILE YORUBA Awon Yoruba gba awon orisa bii asoju tabi iranse olodumare, alarina, lagata tabi alagbewi ni won je. Ero awon Yoruba ni pe olorun feran awon orisa wonyi. Okanlenirinwo ni awon orisa ile Yoruba . lara won ni Obatala, Orunmila, Esu, Sango, Ogun ati bee bee lo Obatala ni awon Yoruba pe ni ALAMORERE . Won gbagbo pe oun ni o mo gbogbo eya ara eniyan ki olodumare to mi emi iye si inu won Funfun ni awon ohun elo obatala, lara won ni ileke funfun, aso funfun, bata funfun. Ounje ti o feran julo ni obe ate ( obe ti ko ni iyo ), igbin ati iyan. Omi ajipon ni obatala maa n mu. Ko feran iwa aito bi iro pipa ati ole- jija. Ko feran elede, epo, emu, iyo, aja tabi omi ikasi Orunmila ( IFA) ni olodumare fun ni ogbon, imo ati oye lati tun aye se. won gba pe o wa nibe nigba ti olodumare n se ipin ede. Idi niyi ti won fi n pe ni Eleri-pin Sango ti a tun n pe ni OLUFIRAN ti je oba alaafin oyo ri. Won gbagbo pe o ni ogun ati agbara

ATUNYEWO IPOLOWO OJA SSS2 (FIRST TERM)

AKORI ISE : IPOLOWO OJA Ki awon eebo to de ni awon Yoruba ti n polowo oja,Ipolowo oja ni kikede ti a n kede oja ti a n ta fun awon eniyan ki won ba le mo ohun ti a n ta. ORISIIRISII ONA IPOLOWO OJA: (1) IPATE:Awon oloja le gbe oja sile ni oja, ikorita ona oko tabi iwaju ile ni ori eni,tabili,kanta tabi kankere fun tita.Awon eleran osin le so eran won mo ori iso ,Ki aladiye ko adiye sinu ago ni oja lati ta.Eyi ni a n pen i ipate oja (2) IKIRI :Awon oloja maa n ru oja le ori kiri lati ta.Awon nnkan bee yoo je iwonba nnkan ti ko ni wuwo pupo .Awon alate oniworobo maa n kiri oja . (3) OGBON TI A FI N FA ONIBARA LOJU MORA Orisi ete ni awon ontaja maa n lo lati fa awon onibara mora ,ki won le so won di onibara titi kanri. (i) ENI :Eyi nififi nnkan di si ori nnkan ti onibara ra bi ore.A le fi eni si eko tutu,iresi,gaari,epo abbl (ii) ITO,:WO :Yoruba ni itowo ni adun obe”Eyi ni ki onibara to die wo ninu ohun ti o f era.Awon nnkan ti a le towo ni g

Yoruba Library

Search This Blog