ISE
ABINIBI ILE YORUBA
Awon baba nla i a ka ise si pupo. Won gbagbo wi pe ole a lapa. Idi niyi ti won fi wi pe awon arisemase ni ole darun ise sise je olubori ninu asa Yoruba. Iran yoruba kookan ni won si ni ise abinibi bii ise asela to tun je ase file omo lowo
A le pin ise abinibi Yoruba si ona merin wonyi.
1.
Ise Agbe
2.
Ise Ode
3.
Ise Owo
4.
Ise Ona
1.
Ise Agbe.
Ise agbe je ise ti gbajumo ju lo ni ile Yoruba. Ise agbe se Pataki nitori awon
ni won n pese ounje fun ara ilu.
A le pin ise
agbe si meji wonyi
a)
Agbe
Alaroje ni awon agbe kekeke ti won n la oko etile, oko ogba tabi oko akure fun
jije ebi won.
b)
Agbe
Aladaa-nla, awon wonyi ni won n fi ise agbe se ise je, won mu ise yii ni
okun-kundun. Awon ohun ti won n gbin ni koko obi, orogbo, ope, osari, kofi
koba, agbon abbl
Iwulo Ise Agba
I.
Awon ni
won n pese ounje fun ara ilu
II.
Awon ni pese ohun elo fun awon ile-ise gbagbo
III.
Ara ohun
ti won n gbin ni a fi sowo soke okun
Ohun elo ise agbe
(i)
Aake (axe)
(ii) Oko (hoe) (iii) Ada (cutlase) (iv)
Apere (basket)
2.
ISE ODE :-
Ni ise to gbajumo ni ile Yoruba, awon ni o si tun n pese awon eran ti arije ni
ile Yoruba, awon ode ni won n daabo bo ilu, awon ni o si tun n pese awon eran
ti arije ni ile yoruba.
Ise ode
pin si meta yii
a)
Ode
Igbe, awon ni ogboj n ode ti won ni sode oni ninu igbo kijikiji awon ni won npe
eran bi ekun, inaki kinni un agbon rin abbl.
b)
Ode
Etile, awon wonyii ni won n le oko etile, awon ni won naa n pa awon eran
kekeke bi oya okere, okete abbl.
c)
Ode
Asode – ni awon ode ti won n so aarin ilu ni oru nitori awon ohasa
Iwulo ise ode
a)
Awon
ode ni won n se ilu ni o ru nitori awon olosa
b)
Awon
ni won rijagun, ti won si daabo bo ilu ni akoko ogun.
c)
Won
maan se etitu fun alafia ilu
d)
Won n pa eran igbe fun oba to bafe se alejo tabi
odun
3.
ISE OWO – Awon ise owo to gbajumo laarin awon Yoruba ni wonyii.
Aso inihub,
Aso dida, Eni hihun Epo fifo ilu—lilu, isegun ati bee bee lo.
I.
ASO HIHUN
: eyi je ise abinibi ni agbegbe oyo, owu ibile ni won fi n hun aso. Awon ohun
elo ni : keke-owu,pangolo,Apesa,Kokogun, Owu abbl.
II.
ENI HIHUN
:- ipinle Osun ati Ekiti ni eni hihun ti gbajumo julo. Tokunrin tobinrin lo n
se ise yii. Ohun elo :- aro, Obe, Iko,Paiko.
III.
ARO DIDA :
-awon obinrin ni won maa n sise yii. Ohun elo:- Ikoko-nla, omi.Aro,Iko.
IV.
ILU LILU:-
Awon iran ayan lo n lu ilu, ise abinibi si ni pelu. Amuludun ni awon onilu je.
Orisirisi ilu ti won maa n lu ni ; Bata fun sango ati Egungun, Agere Ogun ni
won n lu fun un. Dundun, Gangan,Iya-ilu,Bembe,Samba,Sakara fun ayeye sise bii
Oye jije, Igbeyawo abbl.
V.
ISE ISEGUN
:- awon onisegun ni won n ja ewe, wa egbo fi se itoju alaisan.
4.
ISE ONA – Awon ni ise Agbede, ise gbenagbena, Epo fifo, Ikoko mimo, Igba
finfin, irun didi, onigbajamo.
I.
ISE
AGBEDE:- awon alagbede ni won n ro oko,ada,ibon ati aake. Awon irinse won ni
Omo-owu, Owu, Emu,Ikoko-Omi, Ewiri, abbl.
II.
GBENAGBENA
:- eyi jemo ise igi gbigbe tabi didara si ara igi. Ohun elo :- Aake, Ada, abbl.
III.
EPO FIFO:-
ise iran Aresa ni. Awon okunrin ni ko eyin lati ori igi opo, awon obinrin ni
won n fo epo ni eku. Ohun elo :- Igba ope,Ikoko-nla,Abo, abbl.
IV.
IGBA
FINFIN :-Ise Onirese ni ise yii. Awon afingba maa n dara orisirisi si ara igba. Okunrin ni o wopo nidi ise yii.
Ohun elo:- Obe, Sekele.
V.
IRUN
DIDI:- Ise obinrin ni, Ohun elo:- Ilari, Owu-Idirun, Apoti, Adi-Agbon,Iyarun,
abbl.
VI.
ISE
GBAJAMO :- ise okunrin ni. Awon ni won maa n ge irun tabi fa irun fun
okunrin. Ohun elo:-Abetele, Abe Ifari, Olukondo, Iyarun,abbl.
Comments
Post a Comment